İLK EMİR NEDEN ‘’OKU’’?

 İKRA; ‘’oku, düşün, anla, kavra, araştır’’. Aslında insanı bilmeye ve bilmek için bahsettiğim eylemlere yönlendiren bir emir var. Ve bu Emir yüce kitabımız bize ulaşırken ilk emir. Neden ‘’İnan’’ denmemiş?  

Zira bilerek inanan sağlam İnanır.  En ufak şeyde sarsılmaz.  O yüzden önce bilmeye teşvik edilmiş.  Kitabın gerisinde binlerce ayette yazan ve anlatılanları anlamak ve kavramak için de ilk buradan başlamak önemli.

BİSMİ RABBİKE:  ‘’Rabb'inin adıyla’’.  Yani seni ve tüm kâinatı belirli bir terbiye ile terbiye edenin adıyla.  Rab 968 yerde Kur'an'da geçiyor.

Sen oku emrindeki fiilleri yerine getirirken hareket noktan, dayanak noktan, varacağın yer Rabbin olmazsa olmaz.  Mutlak onun adıyla yani onun gölgesinde olmalısın.

ELLEZİ HALAK: ‘’O ki yaratandır’’.  Kur'an'da 259 yerde geçen halak kelimesi, ismi, belirli bir hammaddeden yaratmayı ifade ediyor.

Yoktan yaratma ‘’Bedi’’ ismi ile ifade edilmiş.  O halde burada, yapılacak olan okuma ile ilgili dikkatler, belirli sebeplere bağlanmış yaratımlar üzerine çekiliyor. Çünkü insanın sebeplere bağlı oluşumları mantığına oturtması ve kabullenmesi daha kolaydır.

Ayrıca burada ‘’halak’’ isminin zikredilmesi ile insanlara en başta düşünme kapısı, yaratılış üzerinden açılıyor. Çevrede yaratılıp durmakta olanlara bak, onları oku, ama bunu, belirli bir terbiyede yapan Rabbini görerek veya görmek için yap.

HALEKAL İNSANE: " İnsanı yarattı".   Ama düşünmeye insandan başla onun yaratılmasından başla. Önce kendi yaratılışını düşün. Çünkü onu düşündüğün zaman oradaki mucizevi sistematiği ve aynı zamanda insana olan ilgi, alaka ve merhameti göreceksin.  Çünkü min Alak   "Alak’tan".

Alak, alakanın çoğulu.  Yapışan ilişen manalarını içeriyor.

Etimolojik olarak; 

Alaka; bağlanma, ilgilenme, ilişki, ilgi, bağlantı anlamına geliyor.

Alak ise;  asılma sarkma anlamına geliyor.

Bir öncesinde insanın yaratılışı ifade edildiğinden öncelikle akla fiziksel yaratım gelirse, asılma, sarkma ve yapışma ifadelerinden hareketle, anne rahmine yapışan ve sarkan cenin anlaşılabilir ki, böyle anlaşılıp bu yaratımdaki mucizeler okunsa muhteşem olur. 

Ancak bununla beraber;  devamındaki ayetlerde ifade edilenlere bakınca insana özel bir muamele yapıldığı görülüyor.  Kalemle yazmanın öğretilmesi, bilmediklerinin öğretilmesi, özel bir ilgi değil midir?  Yoksa Adem'e bilmedikleri öğretilerek beşerlikten insanlığa terfi ettirilir miydi değil mi?

Bu durumda ilgi, alaka, ilgilenme manaları öne çıkar ki manevi anlamda böyle bir bakış da olabilir.

Rabbim insanı ona gösterdiği ilgi ve alakadan dolayı yaratmıştır. Neden İkra?  Nedenini "oku" .  Yani araştır.  Göreceğin tek şey aslında;

VE RABBÜK’EL EKREM;  O terbiye edenin ne kadar ikram sahibi olduğudur. ‘’Ve O Ekrem Olan Rabbindir.’’  Zaten onun terbiyesinde olmak başlı başına bir ikram değil midir?  Senin Terbiyeni üstlenen böyle bir sahibinin olması başlı başına bir ikram değil midir?

Peki bu ikramın delili nedir ve neden O Ekremdir denmemiş de Ekrem olan Rab denmiş?

ELLEZİ ALLEME Bİ’L KALEM;  " o kalemle öğretti".   Kalemle yazmayı öğrenmek kalemle yazacak bilgiye sahip olmaya işaret etmez mi?  Tabii ki eder.  İnsana bilmediklerini öğretti ama onu yazmayı da öğretti.  Burada kalemle beraber öğretilen bilgiye de işaret var.  Ve bir sonraki ayette bunu daha iyi anlıyoruz.  Ama burada bir de belki de deniliyor ki bilgilerinizi yazın.  Söz uçar yazı kalır.  Onu size yazmayı öğretti, yani bilgiyi aktarmayı sonraki nesle taşımayı öğretti.  Kur'an'da da bize geçmiş nesillerden verilen bilgilerle bu aktarımın ne kadar önemli olduğunu vurgulanıyor aslında.

ALLEMEL İNSANE MALEM YE’LEM;  " insana bilmediği şeyi öğretti".

Evet Hazreti Adem'e bilmediğini öğretti.  Eğer bu öğretim bir terbiye olmamış olsaydı bir tekâmül olmamış olsaydı hiç meleklere secde emredilir miydi?

Peki tüm bunlar bir ikram değildir de nedir?

-  Oku araştır

-  Ama bunları seni terbiye edenin ismi ile yap

-  O’nun yaratımlarından başla

-  Öncelikle insanın yaratılışı tercihin olsun

-  Çünkü onun ikramını anlayacaksın

-  Zira O, kalemi, yazmayı, bilgiye ulaşmayı, yani bilmediklerini sana öğretti

-  Bu tamamen sana bir ilgi ve alaka değil mi?